پراکسیدین
به باور آبزی پروران عرضه ماهیان پرورشی روز به روز با تقاضای بیشتر مصرف کنندگان مواجه شده است . این امر طبیعی به نظر می رسد که مردم تولیدات بهداشتی با کیفیت استاندارد را می پسندند. از طرفی مدیریت صحیح بهداشتی و ضدعفونی کردن مزارع پرورش ماهی رکن اصلی و اساسی تولید اقتصادی ماهی می باشد و این مهم بدست نخواهد آمد مگر آنکه ملاحظات بهداشتی و سیاست های پیشگیری با دقت تمام به اجرا در آید.
برای اعمال چنین مدیریتی شناخت دقیق وضعیت تشریحی و فیزیولوژی ماهی و ارتباط متقابل و ظریف آن با محیط یعنی آب و درک عمیق از چگونگی بروز بیماریها در مزرعه و همه گیر شدن آن برای مدیران مزارع پرورشی ماهی ضروری است و تنها به کمک این شناخت امکان اتخاذ سیاست های پیشگیری بر اساس ویژگیها و امکانات هر مزرعه فراهم می گردد.
به طور کلی برای ایجاد یک معضل یا مشکل بهداشتی در یک مزرعه پرورش که در نهایت منجر به بروز بیماری در آن مزرعه می شود سه عامل اصلی باید همزمان در مزرعه وجود داشته باشد و دست به دست هم بدهند . این سه عامل عبارتند از : عامل بیماریزا ، میزبان ، محیط و عوامل محیطی که از این سه عامل ، عامل محیط بیشترین نقش را دارد.
مهم ترین عامل بیماریزا؛ محیط
مهمترین عوامل محیطی که تغییرات آن می تواند سلامت ماهی را تهدید کند و شرایط را برای ایجاد بیماری مساعد نماید و بسیار مهم می باشد آب است که به عنوان محل زندگی ماهی، محل اخذ غذا و محل دفع مدفوع برای ماهی محسوب می شود و تمام فعالیت های فیزیولوژیکی ماهی هم در آب انجام می گیرد . لذا بسیار حائز اهمیت میباشد و باید به آن توجه خاصی گردد. بنابراین هر گونه تغییری در کیفیت آب میتواند منجر به بروز استرس و مستعد کردن ماهی برای درگیر شدن با بیماری گردد.
از جمله فاکتورهای کیفی آب می توان PH ، قلیائیت ، آمونیاک، کدورت، شوری، دی اکسید کربن، فلزات سنگین ، سختی ، اکسیژن ، نیترات ، نیتریت ، درجه حرارت را نام برد . همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد راه های دیگر برای انتقال عوامل بیماریزا به داخل مزارع پرورش ماهی وجود دارد که در صورت عدم مدیریت بهداشتی نامناسب در مزارع می تواند بروز بیماری را جلو بیاندازد و همچنین تشدید کند. از جمله راه های انتقال عوامل بیماریزا می توان پرندگان ، تخم چشم زده ، ماهیان خریداری شده و مدفوع پرندگان ، خریداران ماهی ، بازدید کنندگان ، وسایل نقلیه که به دلایل مختلف به داخل مزرعه وارد می شوند . تجهیزات پرورشی و حتی توسط کارکنان و کارگران مزرعه را نام برد.
کیفیت آب برای پرورش ماهی
ماهیان مختلف، به شاخص‌های متفاوتی از کیفیت آب نظیر pH، دما، غلظت اکسیژن، شوری، سختی و … برای بقا، رشد و تولید مثل نیاز دارند؛ بنابراین برای تولید کنندگان ضروری است که تا حد ممکن همواره شرایط آب موجود در حوضچه‌های پرورش ماهی، نزدیک به مقدار بهینه باشد. خارج از این مقدار بهینه رشد ماهی‌ها کم شده، رفتار متفاوتی از خود بروز داده و ممکن است موجب ایجاد بیماری شده که درنهایت به مرگ‌ومیر ماهیان ختم خواهد شد.
آب موجود در حوضچه‌های پرورش ماهی میتواند حاوی دو دسته اصلی از مواد مختلف باشد:
- ذرات معلق که شامل ذرات بی‌جان، گیاهان و آبزیان کوچک و پلانکتون‌ها می‌شود.
- ذرات محلول که شامل گازها، مواد معدنی و مواد آلی است.
در ضدعفونی کردن مزارع پرورش ماهی سه عامل دخالت دارند
– عوامل مکانیکی : اثر این عوامل بیشتر تسهیل در کار مواد ضدعفونی کننده می باشد و عبارت از جاروب نمودن، برس کشیدن، پاک کردن و زدودن کلیه جلبکها، کثافات و مواد باقیمانده در کف و دیواره ها ی استخرها با استفاده از آب تحت فشار را شامل می شود.پس از نظافت کامل استخرها لازم است که مواد آلاینده را در یک گوشه مزرعه برای از بین بردن دپو نمود. بدون شک، انجام عملیات مزبور در کاهش آلودگی و انتشار بیماری موثر می باشد ولی اجرام عفونی را بکلی از بین نخواهد برد. بنا بر این به کار بردن مواد ضدعفونی کننده بعد از انجام عوامل مکانیکی برای پیشگیری از عفونت کاملا” ضروری است.
-عوامل طبیعی : در طبیعت عواملی وجود دارند که در از بین بردن میکروارگانیسم های بیماری زا دارای نقش بسزایی می باشند که مهمترین این عوامل نور خورشید می باشد. در صورتی که نور آفتاب با شدت و میزان کافی به استخرهای خشک مزارع پرورش ماهی بتابد می تواند عمل ضدعفونی را به طور موثری انجام دهد. خاصیت ضدعفونی نور خورشید بواسطه داشتن اشعه ماوراء بنفش می باشد. این اشعه از شیشه معمولی قابل عبور نبوده و اثر آن در هوای مه و دود آلود و همچنین در صبح زود و یا غروب خیلی کم خواهد بود. باید توجه داشت که خاصیت از بین بردن میکروبها بوسیله نور سطحی بوده و بدین ترتیب اگر عوامل عفونت زا در زیر جلبکها و مواد چسبیده به کف و دیواره های استخرها قرار گیرند ، تحت تاثیر نور از بین نخواهند رفت. تاثیر ضدعفونی نور به کندی صورت می پذیرد و از این رو برای کنترل بیماریها باید از مواد ضدعفونی کننده قوی استفاده نمود.
-عوامل شیمیایی: اصولاً مواد ضدعفونی کننده هنگامی بهترین اثر را خواهند داشت که کاملاً در تماس با میکروارگانیسمهای پاتوژن (بیماریزا) قرار گیرند. لذا لازم است استخرها قبل از ضدعفونی بطور کامل تمیز و اجرام اضافی تخلیه گردند.
برای ضدعفونی سطوح و وسایل می توان از محلول های اکسیدین استفاده کرد. همانطور که می دانید به منظوور ضدعفونی سطوح و ابزار محلول سرفوسیب مورد استفاده قرار می گیرد. این محلول بی رنگ توسط آرال شیمی تولید و عرضه می شود. آرال شیمی برای ضدعفونی استخر پرورش ماهی و میگو نیز در کنار مصرف کنندگان قرار دارد.
از آن جایی که اکسیژن رسانی به ماهی بسیار مهم است لذا محصول آرال شیمی علاوه بر ضدعفونی کردن آب پرورش و از بین بردن انواع عوامل بیماری زا، اکسیژن آب را نیز بالا می برد. این محلول به فاصله ۱۴ روز برای ضدعفونی آب استخر پرورش مورد استفاده قرار می گیرد. ضمن استفاده از محلولهای ضدعفونی، رعایت نکات ایمنی و بهداشتی برای افراد بسیار ضروری می باشد لذا باید در تماس با این مواد از ماسک و دستکش استفاده کنند.
جهت کسب اطلاعات کامل و مشاهده مطلب جامع و کامل در زمینه ضدعفونی کردن مزارع پرورش ماهی به مقاله چرا استخرهای پرورش ماهی و میگو ضدعفونی میشوند، در سایت www.aralshimi.com مراجعه نمایید.
