آشنایی با مبانی فرایندهای شستشو در صنایع لبنی و غذایی

انواع جرم ها و آلودگی ها

آلودگی ها در صنایع غذایی دارای ترکیبات و انواع مختلفی هستند. به هرگونه چرک و کثافات ، رسوبات چربی روی تجهیزات ، روغن و روان کننده های تسمه نقاله و دیگر رسوبات آلی و غیرآلی موجود روی تجهیزات، آلودگی یا جرم گویند. در واقع آلودگی عبارت است از هر گونه ماده نامطلوب که روی سطحی که می خواهیم تمیز باشد ، نشسته باشد.

1. جرم ها و آلودگی ها در صنایع لبنی

بیشتر آلودگی ها و جرم ها شامل مواد رسوبی ته نشین شده بر روی سطوح و ناشی از ترکیبات شیر همراه با باکتری پنهان شده در داخل جرم ها هستند.

• سطوح حرارت دیده :

زمانی که شیر تا دمای بالاتر از ۶۰ درجه سانتی گراد گرم می شود ، سنگ شیر  (stone milk) که ناشی از رسوب فسفات کلسیم (منیزیم) ، پروتئین ها ، چربی ها و غیره است ، شروع به شکل گرفتن می کند.

• سطوح سرد:

به طور معمول یک لایه نازک شیر به سطوح در تماس با آن مانند دیواره لوله ها ، پمپ ها ، مخازن و غیره می چسبد. در زمان تخلیه سیستم باید تمیز کردن سریع انجام بپذیرد در غیر این صورت این لایه نازک خشک می شود و حذف آن مشکل خواهد بود.

تشخیص چشمی آلودگی ها در  فرایندهای شستشو در صنایع لبنی و غذایی

می توان رسوبات را پس از یک دوره طولانی تولید بر روی صفحه های تبادل حرارتی ، در ابتدای قسمت احیای حرارتی به راحتی مشاهده کرد.

اگر سیستم حرارتی از ۸ ساعت بیشتر کار کند ، رسوب سفید متمایل به قهوه ای که به صورت بسیار محکم به سطوح چسبیده است ، به آسانی قابل مشاهده می باشد.

مشخصات جرم ها از نظر انحلال در محلول های مختلف :

از نظر انحلال جرم ها به دو دسته زیر تقسیم بندی می شوند :

• جرم های محلول در آب یا سایر حلال ها که حاوی هیچ ماده شوینده یا دترجنت نمی باشند: این جرم ها به طورمعمول شامل نمک های معدنی ، قندها (لاکتوز) ، مواد نشاسته ای و معدنی می باشند. در مورد این جرم ها ، برنامه و مکانیزم خاصی مورد نیاز نمی باشد بلکه فقط با گردش آب (در بعضی مواقع در فشار بالا) پاک خواهند شد
• جرم های محلول در یک محلول شوینده یا دترجنت : این جرم ها در محلول های قلیایی  و یا اسیدی حل می شوند و شامل موارد زیر می باشند.

2. انواع جرم ها در صنایع غذایی:

• جرم های معدنی
• جرم های آلی

بررسی مراحل CIP در فرایندهای شستشو در صنایع لبنی و غذایی:

1. شستشوی اولیه با ) WFI  آب مقطر (water for injection) (و یا PW (purified water) جهت خیس کردن سطح داخلی تانک و رفع باقیمانده ی مواد.
2. فلاش کردن محلول قلیایی به درون مجرا ها. مواد قلیایی محلول اصلی قابل استفاده در تمیزکاری هستند.
3. به چرخش در آوردن  محلول قلیایی به صورت مجدد.
4. شستشوی متوسط و ملایم مجدد به وسیله WFI و یا    PW
5. شستشو با محلول اسیدی که برای رفع  باقیمانده های پروتئینی و یا رسوبات معدنی انجام می گیرد.
6. شستشوی نهایی به وسیله WFI و یا PW – که ضمن خارج کردن باقیمانده ی مواد و محلول های پاک کننده از دستگاه انجام می گیرد.
7. جریان دادن هوای نهایی که برای رفع رطوبت باقیمانده بعد از چرخه ی CIP انجام می گیرد.

انواع فرایند های شستشو در صنایع لبنی و غذایی

• شست و شوی تانکها
• شستشوی دستی تانک ذخیره
• شستشوی مکانیکی تانک ذخیره

شیمی آب

شیمی آب به تجزیه و تحلیل و شناسایی آب و تعیین کمیت اجزای شیمیایی و خواص آب که شامل آنیون‌ها و کاتیون‌های PH و عناصر کمیاب است ، گفته می شود. تجزیه و تحلیل شیمی آب اغلب در زمینه مطالعات کیفیت آب و آلودگی هوا و آب‌های گرم زمین به کار گرفته می شود(جهت اطلاعات بیشتر به سایت آرال شیمی مراجعه فرمایید.)